ตี่มาของจ๊ะต๋าบ่ากอกแห้ง มันมาจากนิทานกำสอนสมัยบ่าเก่า เรื่องมีอยู่ว่า...
เมินมาแล้วมีผัว-เมียกู่หนึ่ง เมียเป๋นคนใจ๋บุญสุนตาน ส่วนผัวเป๋นขี้เหล้า เมายา บ่ายะก๋ารยะงานทำก่าบาปก่ากรรม สองผัวเมียนี้เมื่อต๋ายไปแล้ว เมียก็ไปเกิดเป๋นธิดาของพระราชาองค์หนึ่งด้วยผลบุญตี่ทำไว้เมื่อจาติก่อน ส่วนผัวไปเกิดเป๋นขอทาน ต๋ามกรรมตี่ยะมาเมื่อจาติก่อนเหมือนกั๋น...ด้วยบุปเพสันนิวาสมาแต่จาติก่อน เจ้าหญิงมาหันหนุ่มขอทานก็ฮู้สึกเอ็นดูยิ่งนัก วันหนึ่งเจ้าหญิงใค่หื้อเสื้อผ้ากับขอทานคนนี้ ก็ป่าวประกาศหื้อขอทานตังหลายมาฮับเสื้อผ้า ขอทานตังหลายก็ล่นมาเข้าแถวฮับเสื้อผ้า เจ้าหญิงถามว่า ขอทานมากี่คน พนักงานก็ตอบว่ามา 99 คน เจ้าหญิงก็หื้อจัดเสื้อผ้า 99 ผืน แจกจากหัวแถวไปหางแถว พอดีวันนั้มีขอทานลุกตางใดมาบ่าฮู้มาแหมคนล่นเข้ามาแทรกก๋างแถว พอพนักงานแจกเสื้อผ้าก็หมดก่อนจะถึงคนสุดท้าย ก็คือขอทานหนุ่มคนนั้น ก็เลยบ่าได้เสื้อผ้าสักกำ
เมื่อเจ้าหญิงหันขอทานใส่เสื้อผ้าใหม่กั๋นกู่คน ยกเว้นขอทานหนุ่มคนนั้น เจ้าหญิงก็หื้อแจกเสื้อผ้าแหมใหม่ ขอทานหนุ่มคนนั้นกั๋วบ่าได้เสื้อผ้าก็ล่นมาอยู่หัวแถว เจ้าหญิงก็กั๋วว่าขอทานคนนั้นจะบ่าได้เสื้อผ้าก็เลยสั่งหื้อพนักงานแจกเสื้อผ้าจากหางแถวมาหัวแถว..เสื้อผ้าก็มาหมดก่อนตี่จะถึงขอทานหนุ่มตี่อยู่หัวแถว มาแหมวันเจ้าหญิงหันว่าขอทานหนุ่มยังบ่าได้ใส่เสื้อผ้าใหม่ ก็หื้อแจกเสื้อผ้าแหมใหม่ ขอทานหนุ่มกั๋วบ่าได้เสื้อผ้า ก็ล่นไปล่นมาหัวแถว-หางแถว แล้วก็ล่นเข้าไปแทรกก๋างแถว เจ้าหญิงก็กั๋วว่าขอทานหนุ่มจะบ่าได้เสื้อผ้า ก็สั่งพนักงานแจกจากหัวแถว-หางแถวเข้ามาหาตางก๋าง เสื้อผ้าก็มาหมดตี่ขอทานหนุาพอดี ก็เลยบ่าได้เสื้อผ้าเหมือนเดิม....มาแหมวันหนึ่งเจ้าหญิงก็ฮ้องขอทานหนุ่มคนนั้นมาคนเดว แล้วก็มอบห่อข้าวหื้อขอทานหนุ่ม โดยในห่อข้าวนั้นได้ใส่ทองคำไว้ตางในหื้อไป แล้วกำชับว่า หื้อเกิดกิ๋นคนเดวเน้อ บ่าหื้อกิ๋นกับคนอื่น ขอทานหนุ่มดีใจ๋นี่กา ได้ห่อข้าวก็เต้นหย่องเต้นแหย่ง จะกิ๋นตี่ไหนก็กั๋บ่าคึบ่าหนัก ขึ้นไปกิ๋นตี่บนกิ่งไม้ตี่ยื่นไปในแม่น้ำ กำลังจะแก้ห่อข้าว ตี๋นก็ไปปะแล๊ดจากง่ามไม้ มือก็ซว๊ะห่อข้าวเปี๋ยกิ่งไม้กั๋วตั๋วจะตกน้ำ ห่อข้าวก็ปิ้นจะหลิ้นลงน้ำเหียจ้อย ก็เลยบ่าได้ทองคำสักกำ
เจ้าหญิงฮู้เรื่องตี่เกิดขึ้น ก็บ่าฮุ็ว่าจะยะอย่างใดดี ก็เลยฮ้องขอทานหนุ่มเข้ามาแล้วถามว่า สูมีความสามารถยะอะหยังใด้ผ่อง ขอทานก็ตอบว่า ยิงด้ามไม้ได้ เจ้าหญิงก็ว่า อั้นก็ดีละ หื้อสูยิงด้ามไม้ขึ้นไปบนฟ้า ถ้าลูกด้ามไม้ตกใส่อะหยังก็จ่าง มีน้ำหนักเต๊าใดสูก็จะได้ทองคำหนักเต๊าอั้น ขอทานหนุ่มก็ดีใจ๋กะว่าจะหื้อลูกด้ามไม้ตกใส่แผ่นดิน จึงออกไปก๋างต้ง ยิงด้ามไม้ขึ้นไปบนฟ้า ลูกด้ามไม้แหวกไปในอากาศแล้วก็ว๊กลงดินไปตกใส่แก่นบ่ากอกแห้งซึ่งมีน้ำหนัก 2 สลึง ขอทานหนุ่มคนนั้นก็เลยได้ทองคำเพีง 2 สลึง..จึงเป๋นตี่มาของ จ๊ะต๋าบ่ากอกแห้ง มาจ๋นถึงบ่าเด่ว..
ขอบคุณหนานวาส คนหื้อข้อมูล