เครดิตคุณ ล้อล้านนา
ประกาศยกเมืองเชียงรายเป็นหัวเมืองจัตวารวมอยู่ในมณฑลพายัพ
มีพระราชโองการดำรัสเหนือเกล้าฯ ให้ประกาศทราบทั่วหน้ากันว่า แต่เดิมเมืองเชียงราย เมืองฝาง เวียงป่าเป้า เมืองพะเยา อำเภอแม่ใจ อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่สรวย อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงของ ได้จัดรวมเข้าเป็นจังหวัด เรียกว่า จังหวัดพายัพภาคเหนือ ต่อมาเมืองเหล่านี้มีความเจริญยิ่งขึ้น จนเป็นเหตุให้เห็นว่า การจัดให้เป็นเมือง ไม่พอแก่ราชการและความเจริญ สมควรเลื่อนการปกครองขึ้นให้สมกับราชการและความเจริญ
ในท้องถิ่น
จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้รวมเมืองเชียงแสน เมืองเชียงราย เมืองฝาง เวียงป่าเป้า เมืองพะเยา อำเภอแม่ใจ อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่สรวย อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงของ ตั้งเป็นเมืองจัตวาเรียกว่าเมืองเชียงราย อยู่ในมณฑลพายัพ และจัดแบ่งการปกครองออกเป็น ๑๐ อำเภอ คือ อำเภอเมืองเชียงราย อำเภอเมืองเชียงแสน อำเภอเมืองฝาง อำเภอเวียงป่าเป้า อำเภอเมืองพะเยา อำเภอแม่ใจ อำเภอดอกคำใต้ อำเภอแม่สรวย อำเภอเชียงคำ อำเภอเชียงของ เหมือนอย่างหัวเมืองชั้นในที่ขึ้นกับกรุงเทพฯ ทั้งปวง และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระภักดีณรงค์ ซึ่งเป็นข้าหลวงประจำจังหวัดพายัพภาคเหนือ เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย รับราชการสนองพระเดชพระคุณสืบไป
ศาลาว่าการกระทรวงมหาดไทย
ประกาศ ณ วันที่ ๙ มิถุนายน ร.ศ. ๑๒๙
(ลงพระนาม) ดำรงราชานุภาพ
เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย
มีตราประจำเมืองเป็น รูปหนุมาน (หอระมาน)
จะเห็นได้ว่า อำเภอเมืองฝาง เป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดเชียงรายมาตั้งแต่อดีต จากการที่พญามังรายทรงไปสร้างเมืองและประทับอยู่ที่นั่นหลายปี และสมัยล้านนาผนวกเข้ากับสยาม แต่มีช่วงสำคัญที่อำเภอฝางได้ถูกโอนย้ายไปขึ้นกับจังหวัดเชียงใหม่ ด้วยเหตุผลอะไรมาดูกันเลยครับ
ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง โอนเมืองฝาง ไปขึ้นจังหวัดเชียงใหม่
เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย รับพระราชโองการใส่เกล้าใส่กระหม่อม ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม ให้ประกาศทราบทั่วกันว่า ท้องที่ๆ ตั้ง อำเภอเมืองฝาง จังหวัดเชียงราย ระยะทางไปมากันดารและห่างจากจังหวัดถึง ๘-๙ วัน แต่ใกล้และสะดวกมาทางจังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งมีระยะทางเพียง ๕-๖ วันเท่านั้น ไม่สะดวกแก่ราชการ และเป็นความลำบากแก่ราษฎรในท้องที่เมืองฝาง ผู้มีกิจธุระ ทุกข์ สุข จะไปยังจังหวัดเชียงรายอยู่มาก จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้โอนอำเภอเมืองฝาง จากจังหวัดเชียงรายไปขึ้นจังหวัดเชียงใหม่ ตั้งแต่บัดนี้แล้ว
ศาลาว่าการกระทรวงมหาดไทย
ประกาศ ณ วันที่ ๒๔ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๘
มหาอำมาตย์เอก เจ้าพระยายมราช
เสนาบดี
ทราบกันแล้วนะครับ ว่าจังหวัดเชียงราย ถ้าไม่ถูกโอนอำเภอฝางไป และไม่แยกจังหวัดพะเยาไปอีก เชียงรายเราปัจจุบันจะมีทั้งหมดถึง ๒๙ อำเภอ พื้นที่กว้างใหญ่มาก จะเป็นจังหวัดใหญ่ระดับต้นๆ ของประเทศเลยทีเดียว
เครดิต วารสารล้อล้านนา ฉบับที่ 2 มีนาคม 53