สติปัฏฐาน 4 นี้ จักบรรลุได้โดยการฝึกอานาปานสติ 16 ขั้นให้สมบูรณ์
นั่งคู้ ตั้งกายตรง ดำรงสติไว้ตรงหน้า มีสติหายใจเข้า มีสติหายใจออก
อานาปานสติ 16 ขั้น
หมวดกาย
(1) เมื่อหายใจเข้ายาวก็ รู้ชัดว่า หายใจเข้ายาว
เมื่อหายใจออกยาวก็ รู้ชัดว่า หายใจออกยาว
(2) เมื่อหายใจเข้าสั้นก็ รู้ชัดว่า หายใจเข้าสั้น
เมื่อหายใจออกสั้นก็ รู้ชัดว่า หายใจออกสั้น
(3) สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด กองลมทั้งปวง หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด กองลมทั้งปวง หายใจออก
(4) สำเหนียกว่าจะ ระงับ กายสังขาร หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ ระงับ กายสังขาร หายใจออก
หมวดเวทนา
(5) สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด ปีติ หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด ปีติ หายใจออก
(6) สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด สุข หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด สุข หายใจออก
(7) สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด จิตตสังขาร หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด จิตตสังขาร หายใจออก
(
สำเหนียกว่าจะ ระงับ จิตตสังขาร หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ ระงับ จิตตสังขาร หายใจออก
หมวดจิต
(9) สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด จิต หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ รู้ชัด จิต หายใจออก
(10) สำเหนียกว่าจะ ยังจิต ให้บันเทิง หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ ยังจิต ให้บันเทิง หายใจออก
(11) สำเหนียกว่าจะ ตั้งจิต มั่น หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ ตั้งจิต มั่น หายใจออก
(12) สำเหนียกว่าจะ เปลื้องจิต หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ เปลื้องจิต หายใจออก
หมวดธรรม
(13) สำเหนียกว่าจะ พิจารณาเห็น ว่าไม่เที่ยง หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ พิจารณาเห็น ว่าไม่เที่ยง หายใจออก
(14) สำเหนียกว่าจะ พิจารณาเห็น ความคลายออกได้ หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ พิจารณาเห็น ความคลายออกได้ หายใจออก
(15) สำเหนียกว่าจะ พิจารณาเห็น ความดับไป หายใจเข้า
สำเหนียกว่าจะ พิจารณาเห็น ความดับไป หายใจออก
(16) สำเหนียกว่าจะ พิจารณาเห็น ความสละคืน หายใจออก
สำเหนียกว่าจะ พิจารณาเห็น ความสละคืน หายใจออก