ขอบคุณครับ สำหรับความรู้ที่หาไม่ได้ในตำราเรียน ได้อ่านแล้วเสียดายล้านนาทะเลาะแย่งอำนาจกันเอง บ้านเมืองเราเลยอ่อนแอตกเป็นเมืองขึ้นเขาตลอด ตั้งแต่สิ้นยุคราชวงศ์มังราย
แต่ละเมืองก็มีผะวัติศาสตร์ของตั๋วเก่า ในช่วงม่านครองเมือง บางเมืองฟื้นม่าน บางเมืองยอมม่าน
ตี๋กั๋นไปตี๋กั๋นมา บุคคลสำคัญบางท่านตะก่อนเกยยะก๋ารหื้อม่าน ปายลูนหันมาเข้ากับคนใต้ก็จ้าดนักน่อ
อย่างเจ้ากาวิละ ปู่เปิ้น ป้อเปิ้น ตั๋วเปิ้น ก็ยะก๋ารหื้อม่านมา 3 เจเนอเรชั่น
มารุ่นเปิ้นหนี้แลตี้ย้ายพรรค ไปขอเข้ากับธนบุรี
ก่อนจะกล๋ายเป๋นขะกู๋ล ณ เจียงใหม่, ณ ลำปาง, ณ หละปูน, เจื้อเจ็ดต๋น ฯลฯ บ่าเดี่ยวส่วนเมืองน่าน ขะกู๋ล ณ น่าน ช่วงแรกๆ ก็เข้ากับม่าน ต๋อนเจ้ากาวิละไปเข้ากับคนใต้แล้ว
ในหมู่เจ้านายเมืองน่านก็แบ่งเป๋นหลายฝ่าย ฝ่ายนึ่งจะเอาม่าน แหมฝ่ายจะเอาคนใต้ (ธนบุรี)
กว่าจะลงตั๋วก็เลยมาเถิงสมัย กทม. ปู้น สรุปว่าเมืองน่านจะเอาคนใต้
เมืองแป้ พระยาแป้มังไชย ตะก๋อนเป๋นขุนนางของม่าน ปายลูนมาเข้ากับคนใต้
แลได้เป๋นต้นขะกู๋ล เจ้าหลวงเมืองแป้ เลยน่อ
ส่วนเมืองเจียงฮาย เจียงแสน ม่านอยู่เมินเหลือเปิ้น
พ.ศ.2317 เจียงใหม่ ลำปาง เปิ้นไปเข้ากับธนบุรีแล้ว แต่เจียงฮาย เจียงแสน ยังเป๋นตี้หมั้นของม่าน
ฮบกับเจียงใหม่ ลำปาง เป๋น 30 ปี๋ จ๋น พ.ศ.2347 เจียงแสนเถิงแตก ม่านหนีปิกบ้าน
ส่วนคนล้านนาโดนกวาดต้อนไปตางใต้ ไปอยู่เจียงใหม่พ่อง ลำปางก็มี น่านก็นัก
ราชบุรี (บ้านคูบัว) สระบุรี (เสาไห้) ก็จ้าดนัก
เมืองเจียงแสน เมืองเจียงฮาย เลยกล๋ายเป๋นเมืองฮ้าง หลายสิบปี๋
(เมืองเจียงฮายฟื้นฟู พ.ศ.2386 เมืองเจียงแสนฟื้นฟู พ.ศ.2423)
ในเมืองลำปางบ่าเดี่ยว ก็ยังมีจื่อวัดเจียงฮาย บ้านเจียงฮาย ห้าแยกบ้านเจียงฮาย
ปะตู๋เจียงฮาย (จื่อปะตู๋เมือง) โฮงเฮียนเทศบาล 4 บ้านเชียงราย
(อยู่ตี้หอนาฬิก๋า หน้า สนง.เทศบาลนครลำปาง ไปผ่อได้เลย)
ตี้เจียงใหม่ ถ้าไผไปแอ่วไนท์บาซาร์ ก็หื้อฮู้ไว้้ว่า คนเจียงแสนไปอยู่หั้นเป๋น 200 ปี๋ มาแล้ว
คนเจียงแสนเปิ้นเป๋นศรัทธาวัดพันต๋อง วัดช่างฆ้อง วัดศรีดอนไจย
ไปแอ่วเจียงใหม่ก็จะยังหันวัดหมู่หนี้อยู่แถวๆไนท์บาซาร์ เจียงใหม่
แต่ถ้าไปถามจาวบ้านเปิ้นจะบ่ฮู้แล้วว่าตั๋วเก่าสืบเจื้อคนเจียงแสน
ย้อนว่าคนล้านนาบ่ได้เฮียนผะวัติศาสตร์ของตั๋วเก่าน่อ