ประวัติความเป็นมา
การสูญเสียผู้นำพลเรือน ตำรวจ ทหาร (พ.ต.ท.) จังหวัดเชียงราย เมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๓
ตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ ๒๕๑๓ เป็นต้นมา กลุ่มผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ (ผกค.) ในเขตจังหวัดเชียงราย ได้เคลื่อนไหวก่อความเคลื่อนไหวในพื้นที่จังหวัดเชียงราย และจังหวัดใกล้เคียงทำให้ทางการต้องดำเนินการปราบปราม ทั้งในทางการใช้กำลังและการใช้จิตวิทยาในการเจรจาต่อรองให้กลุ่ม ผกค. มอบตัวต่อทางราชการ เมื่อวันที่ ๑๒ กันยายน ๒๕๑๓ นายประหยัด สมานมิตร ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ได้รับแจ้งจากกลุ่ม ผกค. โดยผ่านทาง นายสงัด สิทธิ อดีตผู้ใหญ่บ้าน ว่ามีผู้ก่อการร้ายประสงค์ขอเข้ามอบตัวต่อทางราชการ และนัดมอบตัวในวันที่ ๒๐ กันยายน ๒๕๑๓ เวลา ๑๐.๐๐ น. ณ จุดนัดพบดอยหลวงแปรเมือง เขตติดต่ออำเภอเชียงของ - เชียงแสน ครั้นถึงวันนัด เวลา ๐๘.๓๐ น. นายประหยัดสมานมิตร ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ภูมิประหมัน อดีตผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงราย, พ.อ. จำเนียร มีสง่า ผู้ช่วยหัวหน้ากองข่าว กองทัพภาคที่ ๓,นายสมบูรณ์ พรหมเมศ นายอำเภอเชียงแสนและคณะจำนวน .... คน ได้เดินทางโดยเฮลิคอปเตอร์ไปยังจุดนัดพบดอยหลวงแปรเมือง เพื่อรับตัวผู้ก่อการร้ายจนเมื่อเวลา ๑๐.๐๐ น. คณะผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ตัดสินใจเดินทางไปรับ ผกค. ด้วยตนเองโดยไม่พบอาวุธใด ๆ ติดตัวไป เนื่องจากต้องการแสดงถึงความบริสุทธิ์ใจ โดยให้ นายสงัด สิทธิ เป็นผู้นำทาง เมื่อคณะเดินไปได้ประมาณ ๒๐๐ เมตร กลุ่ม ผกค. ซึ่งซุ่มอยู่ได้ทำการระดมยิงไปยังคณะของผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย กระสุนปืนถูกนายประหยัดสมานมิตร , พ.อ.จำเนียร มีสง่า , พ.ต.อ.ศรีเดช ภูมิประหมัน เสียชีวิตทันที จนประมาณ ๑๒.๐๐ น. จึงได้นำศพผู้เสียชีวิตทั้ง ๓ ท่าน กลับจังหวัดเชียงราย การสูญเสียสามผู้กล้า พ.ต.ท. จังหวัดเชียงรายครั้งนั้นยังจารึกคุณงามความดี การพลีชีพเพื่อพิทักษ์แผ่นดินในหัวใจคนเชียงราย และชาวไทยโดยมิรู้ลืม
มูลเหตุ การก่อสร้างอนุสรณ์สถาน
จากเหตุการณ์เมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน ๒๕๑๓ ถือเป็นเหตุการณ์ที่สร้างความสูญเสียอย่างใหญ่หลวงต่อจังหวัดเชียงราย
และประเทศชาติ ที่ต้องสูญเสียบุคคลสำคัญระดับจังหวัดไป ท่านทั้งสามได้แสดงให้เห็นถึงความเสียสละ ความกล้าหาญ และ
อุทิศชีวิตเพื่อความสงบสุขของบ้านเมือง นายนรินทร์ พานิชกิจ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย ได้มอบหมายให้สำนักงานวัฒนธรรม
จังหวัดเชียงรายจัดทำโครงการจัดสร้างอนุสรณ์สถานสามผู้กล้า พ.ต.ท. ขึ้น ณ บริเวณบ้านห้วยกว๊านเหนือ ต.บ้านแซว
อ.เชียงแสน จ.เชียงราย ซึ่งเป็นบริเวณที่เกิดเหตุ อนึสรณ์สถานสามผู้กล้าพลเรือน ตำรวจ ทหาร (พ.ต.ท.) ผู้นำระดับ
จังหวัดเชียงรายแห่งนี้ สร้างขึ้นเพื่อประกาศเกียรติคุณ และรำลึกถึงคุณความดี ความกล้าหาญจากวีรกรรมการรับมอบตัว
ผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ แล้วเสียชีวิตร่วมกันเมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน ๒๕๑๓ ของ
๑. นายประหยัด สมานมิตร อดีตผู้ว่ราชการจังหวัดเชียงราย
๒. พลตำรวจโทศรีเดช ภูมิประหมัน อดีตผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงราย
๓. พลโทจำเนียร มีสง่า ผู้ช่วยหัวหน้ากองข่าว กองทัพภาคที่ ๓
ให้อนุชนรุ่นหลังได้ทราบ และถือเป็นแบบอย่างด้วยความริเริ่มของนายดิเรก ก้อนกลีบ รองผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย การ
สั่งการของนายนรินทร์ พานิชกิจ ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงราย และการออกแบบของนายกนก วิศวะกุล ที่ปรึกษาผู้ว่าราชการ
จังหวัดเชียงราย โดยมีการประกอบพิธีเปิดอนุสรณ์สถานฯ เมื่อวันจันทร์ที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ.๒๕๔๗
อนุสรณ์สถานแห่งนี้ สร้างขึ้นด้วยความรัก และยกย่องเชิดชูคุณงามความดีของสามผู้นำพลเรือน ตำรวจ ทหาร
(พ.ต.ท.) จังหวัดเชียงราย จากวีรกรรมความกล้าหาญ สละชีพเพื่อชาติ เมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๕๑๓
๑. นายประหยัด สมานมิตร อดีตผู้ว่ราชการจังหวัดเชียงราย
๒. พลตำรวจโทศรีเดช ภูมิประหมัน อดีตผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงราย
๓. พลโทจำเนียร มีสง่า ผู้ช่วยหัวหน้ากองข่าว กองทัพภาคที่ ๓
ขอดวงวิญญาณผู้กล้าหาญสถิตย์สรวงสวรรค์ชั้นฟ้า เราผู้ร่วมกันสร้างสรรค์อนุสรณ์สถานแห่งนี้ ขอกราบคาระวะด้วยหัวใจ
ที่ยกย่องเชิดชูท่านตลอดมา...
ขอขอบคุณที่มาของข้อมูล
http://www.bansaeo.go.th/article-detail/48/เส้นทางสู่ 3 ผู้กล้า บ้านห้วยกว๊าน